WHO Cảnh Báo Nguy Cơ Bùng Phát Dịch Bệnh Do Gián Đoạn Tiêm Chủng

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) vừa đưa ra cảnh báo nghiêm trọng về nguy cơ bùng phát dịch bệnh có thể phòng ngừa bằng vắc-xin, trong bối cảnh tài trợ y tế toàn cầu suy giảm, thông tin sai lệch gia tăng và nhiều chiến dịch tiêm chủng bị gián đoạn sau đại dịch Covid-19. Tình hình này đang đe dọa sức khỏe của hàng triệu trẻ em và thanh thiếu niên trên khắp thế giới.

Những Thách Thức Toàn Cầu Đối Với Tiêm Chủng

Theo WHO, Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) và Liên minh Vắc-xin Gavi, nỗ lực tiêm chủng toàn cầu hiện đang phải đối mặt với nhiều thách thức như dân số gia tăng nhanh chóng, khủng hoảng nhân đạo kéo dài và tình trạng thiếu hụt nguồn lực tài chính. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển sức khỏe cộng đồng mà còn làm gia tăng nguy cơ bùng phát các dịch bệnh đã được kiểm soát trước đây.

WHO đã kêu gọi các quốc gia và nhà tài trợ tiếp tục cam kết tài chính, tăng cường truyền thông chính xác nhằm chống lại thông tin sai lệch về vắc-xin, đồng thời đẩy mạnh hoạt động giám sát và cung ứng vắc-xin tại các khu vực có nguy cơ cao.

Tình Hình Bệnh Sởi Trở Nên Nguy Cấp

Bệnh sởi, một căn bệnh hoàn toàn có thể phòng ngừa bằng vắc-xin, đang có dấu hiệu tái xuất hiện với quy mô đáng lo ngại. WHO ước tính trong năm 2023, số ca mắc sởi trên toàn cầu có thể lên đến 10,3 triệu trường hợp, tăng 20% so với năm trước đó. Nguyên nhân chính của tình trạng này là sự gián đoạn trong chương trình tiêm chủng trong và sau đại dịch Covid-19.

Trong 12 tháng qua, có tới 138 quốc gia ghi nhận các ca mắc sởi, trong đó 61 nước xảy ra các đợt bùng phát lớn. Nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời, xu hướng này dự kiến sẽ tiếp diễn đến năm 2025.

Gia Tăng Ca Bệnh Viêm Màng Não và Sốt Vàng Da

Không chỉ có sởi, tình hình bệnh viêm màng não tại châu Phi cũng trở nên tồi tệ hơn trong năm 2024 và tiếp tục tăng nhanh trong năm nay. Trong ba tháng đầu năm 2025, hơn 5.500 trường hợp nghi mắc viêm màng não và gần 300 ca tử vong đã được báo cáo tại 22 quốc gia ở châu Phi.

Cũng trong năm 2024, châu lục này ghi nhận 124 ca sốt vàng da tại 12 quốc gia. Đồng thời, khu vực châu Mỹ cũng không nằm ngoài vòng xoáy của dịch bệnh với 131 ca sốt vàng da ghi nhận trong năm nay.

Ngoài ra, các bệnh từng được kiểm soát như bạch hầu đang có nguy cơ quay trở lại nếu xu hướng suy giảm tiêm chủng tiếp tục duy trì.

Tình Trạng Tiêm Chủng Toàn Cầu

WHO cảnh báo rằng gần một nửa các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình thấp đang phải đối mặt với tình trạng gián đoạn trong chiến dịch tiêm chủng và thiếu hụt nguồn cung vắc-xin. Hơn một nửa số quốc gia trên toàn cầu cho biết hệ thống giám sát dịch bệnh bị ảnh hưởng nghiêm trọng, bao gồm cả các bệnh có thể phòng ngừa bằng vắc-xin.

Số lượng trẻ em không được tiêm vắc-xin định kỳ đang gia tăng nhanh chóng. Năm 2023, ước tính có tới 14,5 triệu trẻ em trên thế giới không được tiêm vắc-xin đầy đủ, tăng so với con số 13,9 triệu vào năm 2022. Đáng chú ý, hơn một nửa trong số này sống tại các khu vực bất ổn, nơi hệ thống y tế thường xuyên bị gián đoạn và thiếu hụt nhân lực y tế.

Kêu Gọi Tăng Cường Đầu Tư Cho Tiêm Chủng

Để đối phó với tình trạng đáng lo ngại này, WHO, UNICEF và Gavi đang kêu gọi cộng đồng quốc tế khẩn trương tăng cường đầu tư cho các chương trình tiêm chủng. Một trong những sáng kiến quan trọng là “Big Catch-Up”, được khởi xướng từ năm 2023 nhằm tiếp cận nhóm trẻ em bị bỏ lỡ tiêm chủng trong thời gian đại dịch.

Các tổ chức quốc tế nhấn mạnh rằng nếu không bảo vệ những thành quả đã đạt được trong 50 năm qua, đặc biệt trong việc giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ em nhờ tiêm chủng, thế giới sẽ phải đối mặt với nhiều hệ lụy nghiêm trọng cả về y tế và kinh tế – xã hội.

Lời Kêu Gọi Của WHO

“Tiêm chủng là một trong những biện pháp y tế công cộng hiệu quả nhất đã từng được phát minh. Đừng để sự chủ quan hay thiếu đầu tư khiến nhân loại phải trả giá đắt bằng mạng sống của hàng triệu người, đặc biệt là trẻ em,” đại diện WHO nhấn mạnh.

Tình Hình Tiêm Chủng Tại Việt Nam

Tại Việt Nam, hiện có 11 bệnh truyền nhiễm như Lao, Bạch hầu, Ho gà, Uốn ván, Sởi, Bại liệt, Viêm gan B, Viêm phổi/viêm màng não mủ do Hib, Viêm não Nhật Bản B, rubella và Rota được triển khai trong chương trình tiêm chủng mở rộng.

Hơn 40 năm qua, hàng trăm triệu liều vắc-xin đã được tiêm miễn phí cho trẻ em và phụ nữ Việt Nam. Các chương trình tiêm chủng mở rộng đã góp phần quan trọng vào việc thanh toán bệnh bại liệt vào năm 2000, loại trừ uốn ván sơ sinh vào năm 2005 và giảm rõ rệt tỷ lệ mắc các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.

Bộ trưởng Đào Hồng Lan của Bộ Y tế mong muốn người dân Việt Nam ngày càng được tiêm nhiều loại vắc-xin phòng các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.

Các Kế Hoạch Tiêm Chủng Mới

Trong thời gian tới, Bộ Y tế sẽ triển khai kế hoạch sử dụng các vắc-xin mới như vắc-xin phòng bệnh tiêu chảy do vi rút Rota, vắc-xin phòng bệnh do Phế cầu, và vắc-xin phòng bệnh ung thư cổ tử cung do vi rút HPV. Bộ Y tế cũng sẽ xem xét báo cáo Chính phủ để bổ sung thêm các loại vắc-xin phòng các bệnh truyền nhiễm khác nhằm cung cấp thêm cơ hội phòng bệnh cho người dân.

Bộ trưởng Y tế kêu gọi mỗi cán bộ y tế cần nâng cao trách nhiệm, thực hiện đầy đủ quy trình tiêm chủng. Các bệnh viện cần tham gia tích cực hơn trong công tác triển khai vắc-xin viêm gan B liều sơ sinh trong vòng 24 giờ đầu, phối hợp xử trí kịp thời các trường hợp phản ứng sau tiêm chủng.

Vai Trò Của Truyền Thông

Các cơ quan truyền thông, thông tấn và báo chí cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền vận động, giúp người dân hiểu rõ lợi ích và tầm quan trọng của việc tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch, đồng thời khuyến khích đưa con em đi tiêm chủng.

Bộ Y tế đề nghị các tổ chức quốc tế như WHO, Quỹ Nhi đồng Liên hiệp quốc và Liên minh toàn cầu về Vắc-xin và Tiêm chủng (GAVI) tiếp tục đồng hành và hỗ trợ cho công tác tiêm chủng mở rộng tại Việt Nam, một quốc gia có dân số lớn và đặc điểm dịch tễ bệnh truyền nhiễm phức tạp.

Tóm lại

Sự gián đoạn trong các chương trình tiêm chủng toàn cầu đang đặt ra nhiều thách thức lớn đối với sức khỏe cộng đồng, khi mà các bệnh dễ phòng ngừa như sởi, viêm màng não và sốt vàng da đang có dấu hiệu quay trở lại. Việt Nam cũng cần tăng cường nỗ lực trong công tác tiêm chủng để đảm bảo sức khỏe cho người dân, đặc biệt là trẻ em.