Tại sao số 4 La Mã ở đồng hồ là “IIII” mà không phải là “IV”?. Đây chắc chắn là thắc mắc của rất nhiều người bởi khi học về số La Mã, số 4 được ký hiệu là “IV” chứ không phải “IIII”. Vậy từ đâu mà lại có sự kì lạ đến vậy? Thực chất ẩn sau đó là rất nhiều câu chuyện và giả thuyết thú vị về nó.

Xét về góc độ lịch sử

Khi nhắc đến yếu tố lịch sử về sự kì lạ của số 4 trên mặt đồng hồ, ta phải nhắc đến Vua Louis XIV. Các nghệ nhân đồng hồ vẫn truyền tai nhau câu chuyện:

“Vua Louis XIV của Pháp (1638-1715) yêu cầu các thợ đồng hồ chế tác cho mình một chiếc đồng hồ. Lúc bấy giờ ở Pháp công nghệ chế tác đồng hồ cực kỳ phát triển. Ban đầu, các nghệ nhân vẫn viết số 4 La Mã là IV như bình thường, nhưng nhà vua không hài lòng và yêu cầu sửa lại thành IIII. Ban đầu các nghệ nhân vẫn ra sức giữ chính kiến của mình nhưng nhà vua không đồng tình nên đã sửa lại theo yêu cầu của Vua. Và từ đó số 4 La Mã trên đồng hồ đều được ký hiệu là IIII.

Số 4 La Mã xét về góc độ thần thoại

Theo một số nhà ngôn ngữ học, mặt đồng hồ chỉ thị số IIII thay vì IV là để tôn kính vị thần thời La Mã – Jupiter (chúa tể của các vị thần, ngang hàng với thần Zeus trong Thần thoại Hy Lạp). Theo cách viết La Tinh, vị thần này tên đầy đủ là IVPOTER. Vì thế, trong các chế tác đồng hồ, người ta sẽ viết số 4 là IIII để tránh nhắc đến vị thần này.

số 4 trên đồng hồ — Người ta sẽ viết số 4 là IIII để tránh nhắc đến vị thần

Ngoài ra, vào thời La Mã cổ đại, cách viết số 4 là IIII hết sức phổ biến. Nếu chú ý, chúng ta sẽ thấy rằng, những chiếc đồng hồ mặt trời được chế tạo từ trước thế kỷ 19 đều được ghi là IIII.

Xét về góc độ đối xứng

Nếu chia mặt đồng hồ thành 3 phần với số 4 La Mã ký hiệu là IIII thì các phần sẽ lần lượt là:

4 số bắt đầu là I: I, II, III, IIII
4 số bắt đầu là V: V, VI, VII, VIII
4 số bắt đầu với X: IX, X, XI, XII

Hoặc có một cách tính khác là nếu chia mặt số đồng hồ với ký hiệu IIII thành hai nửa thì ta sẽ có mỗi nửa bao gồm 14 ký tự (tính các nét gạch).

Hoặc có thêm một vấn đề nữa là ký hiệu IV dễ nhầm lẫn với VI nên cách ký hiệu IIII sẽ giúp tránh sai sót. Chính vì thế việc viết số 4 La Mã là IIII giúp cân bằng tỉ lệ trên bề mặt đồng hồ đến sự hoàn hảo nhất.

Như vậy, thông qua những cách lý giải ở trên, chúng ta đã phần nào hiểu được tại sao số 4 lại được ký hiệu là IIII trên mặt số đồng hồ mà không phải là IV quen thuộc. Ý nghĩa sâu xa nằm trong các lý giải ấy đều thể hiện được sự tôn trọng với đấng bề trên cũng như tín ngưỡng tôn giáo và thẩm mỹ. Dù lý giải theo cách nào thì chiếc đồng hồ của chúng ta vẫn vô cùng hoàn hảo và chất lượng.

Xem thêm: