Yếu tố cốt lõi của 1 doanh nghiệp là con người, để vận hành, phát triển, tư duy, sáng tạo… thì phải có những người thực sự giỏi – đó chính là những nhân tài cần tìm kiếm, vậy tìm kiếm như nào? cần quan tâm những gì khi chọn nhân tài? hãy cùng đọc bài viết dưới đây!
- Làm khởi nghiệp thường nguồn lực ít (tài lực, vật lực, nhân lực…) nên người sáng lập cần “tỉnh táo” để tránh vấp phải sai lầm “cơ bản”, “thất bại là mẹ thành công” chỉ đúng khi bạn còn trụ được, đa số “thất bại là phá sản luôn” với sự nghiệp khởi nghiệp.
- Lựa chọn người, tuyển dụng nhân lực về với công ty khởi nghiệp là việc làm vô cùng quan trọng. Với bản thân, tôi xem việc chọn người là quan trọng nhất với công ty khởi nghiệp.
Mục Lục
Làm thế nào để thu hút được nhân tài?
Đầu tiên cần định nghĩa thế nào là nhân tài với công ty khởi nghiệp?
“Nhân tài” và “nhân tai” là 2 từ cùng vần nhé các bạn Startup. Nếu không có nhận thức đúng thì “cơ hội tìm sai người rất cao” đấy.
Nhân tài là người phù hợp với công việc, phù hợp với giá trị cốt lõi, phù hợp với tầm nhìn của công ty khởi nghiệp mà người sáng lập mong muốn.
Theo tôi, tìm nhân tài, việc đầu tiên là ở việc tìm người đồng sáng lập (founder). Điều này vô cùng quan trọng, quan trọng hơn nhiều so với việc tuyển dụng nhân viên, bởi theo thống kê một trong ba nguyên nhân thất bại phổ biến của công ty khởi nghiệp là vì những người sáng lập.
Bạn hãy bắt đầu giải quyết bài toán tìm người sáng lập phải là nhân tài.
- Thông thường công ty khởi nghiệp được sáng lập bởi nhóm những người quen biết, quen thân như bạn bè, đồng nghiệp, người trong gia đình… mà ít khi xem xét đến từ sự phù hợp của nhu cầu, bạn hãy chiêm nghiệm xem có đúng như vậy không nhé!? Có nhiều lý do dẫn đến hiện tượng này nhưng cơ bản là do người sáng lập không thông suốt được các định nghĩa ở trên, nên thường vội vàng lựa chọn, thường cảm tính.
- Tôi chia sẻ với các bạn, để tìm người sáng lập chung con đường hiện tại, tôi tiếp xúc hơn 20 người làm ở lĩnh vực công nghệ thông tin. Tôi dành ra hơn 3 tháng để tìm người phù hợp và cuối cùng gặp một người có tầm nhìn, phù hợp với giá trị cốt lõi, nói được làm được và vô cùng siêng năng, chịu khó. Tôi nghĩ đó là may mắn với sự nỗ lực không ngừng nghỉ. Và tôi tiết lộ thêm chi tiết nhỏ này “người hợp tác với tôi cũng đã từng một lần phá sản khi khởi nghiệp”, nên cách nhìn vấn đề rất thực tế, nhiều điểm tôi học người đó dài dài, tôi ngưỡng mộ.
Tôi cứ thường nói đùa nhưng thật “tôi thích làm việc hơn với những ai đã từng phá sản ít nhất một lần” và đó là lý do tại sao xung quanh tôi có nhiều người bạn “khởi nghiệp ngay – sạt nghiệp luôn” và có tư duy luôn tích cực, cởi mở chia sẻ.
Làm thế nào để gặp gỡ hơn 20 người tài năng và làm sao để người phù hợp đồng ý cộng tác với bạn?
Đó là câu hỏi khó, không dễ chút nào đâu nhé.
Tôi lấy cái ví dụ này để luận bàn: làm sao Lưu Bị kết nghĩa được với Vân Trường, Trương Phi? Đó là chẳng phải cái tài của người sáng lập như Lưu Bị đó chăng. Lưu Bị là người có tư duy tích cực, là bậc thầy ứng dụng đắc nhân tâm, người ngoại giao rộng, đức tính hi sinh vì người khác rất cao… Và theo quy luật hấp dẫn của vũ trụ, cái gì phù hợp sẽ tìm đến nhau để rồi ba anh em Lưu, Quan, Trương kết nghĩa trong vườn đào, câu chuyện đi vào huyền thoại, rồi chinh phục được Khổng Minh Gia Cát, rồi còn Triệu Tử Long, Mã Siêu… toàn anh tài hào kiệt, chí sáng ngời.
Tôi muốn nhắn gửi người sáng lập cần học tập cái tinh thần của Lưu Bị ấy.
Chính bạn phải là thỏi nam châm để hút người tài. Tư duy tích cực, đắc nhân tâm, rộng ngoại giao, có triết lý sống.
Nếu bạn chưa học được phương pháp của Lưu Bị trong khi bạn vẫn “trắng tay” thì lời khuyên là bạn nên là Quan Vân Trường, Trương Phi, Triệu Tử Long hoặc ít nhất là một binh sĩ tử tế.
Tìm được người sáng lập tài năng là vậy, còn tìm nhân sự tài năng thì như thế nào? Hãy cùng đọc tiếp:
Con đường tìm kiếm nhân sự tài năng
Bạn tìm được những người đồng sáng lập phù hợp với giá trị sống, phù hợp tầm nhìn, phù hợp tính chất công việc sẽ giúp con đường khởi nghiệp ít chông gai hơn. Với trải nghiệm của tôi, 4 lần “khởi nghiệp ngay – sạt nghiệp luôn” thì có đến 3 lần tôi bị mắc phải lỗi lớn này. Mỗi một lần khởi nghiệp tôi lại bị mắc cái lỗi khác nhau.
- Như lần đầu tiên khởi nghiệp nhóm có 5 người, lúc khó khăn thì vượt qua được, nhưng khi có đồng ra đồng vào thì mới hiểu rằng “giá trị sống” khác nhau quá, tôi đành dừng lại và rút lui, sau này thì rã cả đám.
- Lần thứ hai, tôi đi tìm những người ‘siêu cấp’ về nhiều mặt như tư duy, mối quan hệ, khả năng làm việc…, nhưng tôi đã nhận ra, những người ‘siêu cấp’ phù hợp với một công ty lớn, với nguồn lực dồi dào, có ban bệ hoàn chỉnh, mãi sau này tôi mới hiểu “họ phù hợp hơn với vai trò điều hành (CEO) hoặc quản lý cấp cao”, còn giai đoạn khởi nghiệp là không đúng sở trường, họ sẽ là những nhà đầu tư thiên thần rất ổn đấy.
- Lần thứ 3 thì tôi làm việc với người quen thân và bao câu chuyện quản lý nội bộ bị rối tung lên vì là người quen thân, tôi cảm thấy quá mệt mỏi. Thế đấy, bài học thường xuất hiện khi vào thực tế và dĩ nhiên thực tế trải nghiệm còn hàng trăm ngàn điều thú vị, khó viết ra hết được.
Người thành công chẳng phải là không vấp ngã, không thất bại mà thành công là đã học được gì từ những cái sai đó, áp dụng như thế nào cho những lần tiếp theo. Người thành công rút kinh nghiệm nhanh còn kẻ thất bại té nhiều lần với cùng một cái lỗi.
Tôi nhắc lại một số liệu thống kê: một trong ba nguyên nhân chính gây nên thất bại của startup đó là vì những người sáng lập. Bạn phải cần thực sự chú ý điều này!
Nếu bạn chưa tìm được người đồng sáng lập phù hợp thì cũng đừng vội vã bằng mọi cách phải có. Bạn cần luôn có tư tưởng rằng “nếu chỉ còn một mình bạn, bạn cũng sẽ khởi nghiệp tốt, bạn vẫn làm việc với hiệu quả cao nhất”. Bạn không làm được điều đó, tôi khuyên hãy quay lại đi làm thuê, tiếp tục tích lũy nhiều hơn các bài học kinh nghiệm nhé.
Tuyển dụng nhân sự cho công ty khởi nghiệp cần làm gì?
Về nhận thức, bạn là người làm khởi nghiệp cần có cái nhìn về thực tế rất “trần trụi, cay đắng” như sau “Bản tính người Việt mình có bệnh sỉ diện rất cao – tôi nhấn mạnh là rất cao nhé – nên tâm lý là thường lựa chọn khu vực nhà nước, công ty nhà nước, công ty lớn có thương hiệu để làm việc.
Và còn đau đớn hơn nữa, là bộ phận khá lớn thà thất nghiệp chứ nhất định không chịu làm các công việc “vặt vãnh” của công ty khởi nghiệp”. Vì vậy công ty khởi nghiệp tuyển dụng nhân sự rất khó khăn.
Tôi thường nói vui, chúng ta sợ ma vì chẳng biết hình hài con ma ra sao, nếu biết thì chẳng sợ ma nữa. Bởi thế, khi biết sự thật “trần trụi và cay đắng” ấy thì bạn chẳng việc gì phải sợ khi không tuyển được nhân viên nhé.
Về hành động tuyển dụng, tôi dùng bài học từ ông bà ta dạy về cách chọn người.
“Trai khôn tìm vợ chợ đông,
Gái khôn chọn chồng giữa chốn ba quân”.
Ứng dụng vào thực tiễn với công ty khởi nghiệp như sau:
- Chọn người tài đầu tiên là chọn ở thái độ, với tôi thì ” Thái độ hơn trình độ” ở cái đạo đức của người ấy. Người “con gái không chịu ra chợ” thì vứt, “thằng đàn ông không ra chốn ba quân” cũng bỏ xó mà thôi, chẳng phải đó là thái độ với cuộc sống.
Ngày nay, với mạng xã hội phổ biến, với internet nên mọi thông tin của ứng viên đều có thể ‘truy đến tận cùng’ trước khi phỏng vấn đấy.
Tôi lấy ví dụ, tôi cần tuyển một bạn trẻ làm văn phòng, nếu bạn ấy không dùng facebook tôi loại đầu tiên. Tiếp đến, facebook chính là nơi thể hiện một phần thế giới nội tâm của người đó, tôi thấy toàn tư duy tiêu cực là loại luôn. Để ý thêm, các mối quan hệ, các bình luận của ứng viên trên mạng xã hội… tôi sẽ nhận ra cái thái độ, đạo đức và giá trị sống của bạn đó có phù hợp với doanh nghiệp của mình không để loại hồ sơ cho nó nhanh.
- Người tài, yếu tố tiếp theo là đến kiến thức. Người phụ nữ đi chợ chẳng biết đâu là cá thu, đâu là con cá nục, thằng đàn ông ra chiến trường chẳng có hiểu về 36 kế, chẳng biết gì về võ Vovinam, Thiếu Lâm, thì vứt vào sọt “ngay và luôn” nhé. Khi lướt qua facebook, một người có kiến thức tốt sẽ không nói nhăn nói cụi, để bừa bãi với tường facebook của mình. Tiếp đó, khi phỏng vấn bạn sẽ kiểm tra kỹ lưỡng hơn và lời khuyên của tôi bạn ít nhất phỏng vấn 3 lần với ứng viên phù hợp nhé. Vì nguyên tắc tuyển dụng của startup là “tuyển dụng cẩn trọng – xa thải rất nhanh”.
- Cái cuối cùng để làm việc hàng ngày là kỹ năng làm việc, cũng giống như người phụ nữ chỉ cần nhìn, sờ con cá là biết nó còn tươi ngon không, thằng đàn ông lướt qua cái là biết đối thủ đang dùng mưu kế gì dùng mưu gì để trị, nhìn xuất vài chiêu là hiểu nó thuộc môn phái nào, sẽ dùng món nào để thắng áp đảo hay cần bỏ chạy dài… Một người chăm chỉ, chịu khó thường có kỹ năng tốt hơn và tôi thường chọn người đó.
Sẽ có người đạt yêu cầu như vậy, nhưng đòi hỏi tiền lương không hề thấp, làm sao khởi nghiệp tuyển dụng được?
Như đã trình bày ở bài trước, doanh nghiệp khởi nghiệp cần có chính sách lương cao và tốt hơn các doanh nghiệp lớn, hãy tập trung vào hiệu quả thay vì chăm chăm vào chi phí. Lưu ý, chúng ta đang đầu tư vào con người, có con người phù hợp là sẽ có tất cả.
Còn sợ sai lầm ư? Thế thì đừng có tuyển người đó.
Còn không đủ tiền chi trả ư? Thế thì hãy xem lại tài chính, dòng tiền, nếu không có khả năng thì đừng có mà tuyển người, hãy lo “cày tiếp đi” để tích lũy, hãy tự làm một mình nhé. Vì nếu bạn tuyển người “chưa có kinh nghiệm” như bài trước tôi đề cập, tình trạng thiếu tiền của bạn sẽ ngày càng trầm trọng đấy.
Cái cần quan tâm ở đây, là làm sao phát triển nhân tài để đạt năng suất cao nhất, vượt qua các giới hạn!?
@ Đây là quan điểm cá nhân qua sự trải nghiệm của tôi, rất mong nhận được chia sẻ, góc nhìn khác từ cộng đồng. Chân thành cảm ơn.
Cao Trung Hiếu
Sáng lập & điều hành Dân Trí Soft