Mặc dù chỉ mới xuất hiện hơn 10 năm, nhưng thuốc lá điện tử (e cigarette, vape, pod…) được rất nhiều người sử dụng. Qua thời gian, số người sử dụng ngày càng nhiều, đặc biệt giới trẻ, có cả học sinh sinh viên và phụ nữ. Ngoài đường, quán café… chúng ta dễ thấy những nhóm bạn trẻ dùng thuốc lá điện tử.
Thuốc lá điện tử xuất hiện ngày càng nhiều, với nhiều hình dáng khác nhau, gọn nhẹ, giá rẻ chỉ với vài trăm nghìn đã có thể có một bộ đầy đủ cả máy và tinh dầu. Có cả những loại dùng một lần với giá chỉ vài chục đến hơn một trăm nghìn. Tinh dầu có rất nhiều loại, với các hương vị và nồng độ nicotine khác nhau, có lẽ phải có đến hàng nghìn loại tinh dầu dành cho thuốc lá điện tử, người sử dụng có thể tha hồ lựa chọn.
Truyền thông trong nước đã cảnh báo và đưa rất nhiều thông tin về tác hại của thuốc lá điện tử, còn so sánh độ nguy hiểm và tác hại của thuốc lá điện tử có khi còn hơn cả thuốc lá truyền thống.
Đây có lẽ cũng là một trong những sản phẩm bị tranh cãi nhiều nhất thời gian gần đây, đa số đều cảnh báo về độ nguy hiểm và tác hại. Nhiều quốc gia còn cấm hay ra luật rất nghiêm ngặt và khắt khe về thuốc lá điện tử. Tuy nhiên, cũng có một số ít người ủng hộ thuốc lá điện tử. Nước Anh có lẽ là quốc gia duy nhất mà hiện nay cả chính phủ, bộ y tế và người dân đều ủng hộ sản phẩm mới này.
Nicotine là gì?
Nicotine là một ancaloit (alkaloid) thực vật, có nhiều ở cây thuốc lá, còn có cả ở cà chua, khoai tây, và một số loài thực vật khác… Nhóm ancaloit có rất nhiều chất, có thể kể một số chất mà nhiều người biết như: morphine, cocain, amphetamin, codein… và cả caffein (có trong hạt cà phê) cũng thuộc nhóm này.
Nicotine và thuốc lá dường như song hành với nhau, truyền thông thường đổ các tác hại mà thuốc lá gây ra đều do nicoitne nhưng thực tế hoàn toàn không phải như vậy! Nicotine đúng là một chất độc, nhưng phải với nồng độ và liều lượng cực cao mới có thể gây độc và tử vong cho cơ thể. Nếu chỉ bằng việc hút thuốc lá và sử dụng thuốc lá điện tử thì hình như chưa ghi nhận bất kỳ một trường hợp tử vong nào do ngộ độc nicotine cấp tính.
Tất cả các bằng chứng về tác hại lâu dài của nicotine đều không rõ ràng. Nicotine có thể làm cho nhịp tim tăng lên một chút, gây tăng nhẹ huyết áp trong thời gian ngắn; nhưng về khả năng gây mắc các bệnh tim mạch như: tăng huyết áp, đột quỵ, nhồi máu cơ tim… đều không rõ.
Nguy cơ gây ảnh hưởng đối với phụ nữ có thai và thai nhi cũng không rõ. Đặc biệt có một điều đã được khẳng định đó là, nicotine KHÔNG làm tăng nguy cơ mắc ung thư, cũng KHÔNG phải là tác nhân gây ung thư.
Đúng là nicotine gây nghiện và rất khó bỏ nhưng có hai thực tế mà mọi người thường cố tình lờ đi để đổ hết lỗi do nicotine đó là: 1. Nếu nicotine dễ gây nghiện, vậy tại sao trong các thí nghiệm, để làm cho động vật thí nghiệm (chuột) nghiện và phụ thuộc nicotine cực khó? 2. Nếu nghiện thuốc lá chỉ do nicotine, vậy tại sao các biện pháp thay thế như miếng dán nicotine, kẹo nicotine lại gần như chẳng có hiệu quả trong việc giúp cai thuôc lá, dù người nghiện thuốc lá đã được bổ sung đầy đủ nicotine?
Chính vì thế, tuy nicotine có gây nghiện, nhưng không phải là yếu tố duy nhất. Nghiện thuốc lá bao gồm cả thói quen, hành vi… và trong thuốc lá, ngoài nicotine ra, các thành phần khác cũng có thể gây nghiện.
Một số người còn cho rằng, tác dụng của nicotine đối với cơ thể cũng gần như caffein mà thôi: làm tăng huyết áp, nhịp tim một chút… giúp tăng tập trung, tăng sảng khoái, giảm lo âu…
Thuốc lá truyền thống
Đến nay, tác hại của việc hút thuốc lá truyền thống đã quá rõ ràng, không cần phải bàn cãi. Thuốc lá không chỉ tác hại đến bản thân người hút, mà còn ảnh hưởng đến cả môi trường và những người xung quanh.Có một điều mà chính bản thân mình không hiểu nổi: đó là tại sao người ta cứ tuyên truyền về các chất độc, các chất có hại, rồi chất gây ung thư trong thuốc lá, nhưng không nói rõ bản chất của việc này! Lá của cây thuốc lá ngoài việc có chứa nicotine ra thì nó cũng gần giống các loại lá cây khác mà thôi! Các bạn đã bao giờ tự hỏi, sao lại có hàng trăm, hàng ngàn chất độc trong thuốc lá chưa?
Nếu chúng ta lấy lá loại khác, kể cả những loại rau ăn được và tốt cho sức khỏe như: xà lách, rau cải… mà cũng đem phơi khô, thái nhỏ rồi cuộn lại và đốt lên, cũng sẽ tạo ra những chất độc gần giống như thuốc lá. Những chất độc mà chúng ta thường nghe, thực chất chúng được tạo ra trong quá trình đốt cháy (combustion), chính quá trình đốt cháy này mới tạo ra nhiều chất độc như vậy. Không chỉ lá cây thuốc lá hay lá các loại cây khác, mà khi chúng ta đốt giấy, gỗ, vải… cũng sẽ tạo ra hàng trăm, hàng ngàn chất độc hại như vậy.
Vì vậy, nói một cách chính xác hơn, khói thuốc lá mới là yếu tố gây hại đối với sức khỏe. Có đến hàng nghìn chất trong khói thuốc lá, và các nhà nghiên cứu đã chỉ ra ít nhất vài trăm chất trong số đó gây ảnh hưởng đối với sức khỏe. Có thể kể ra một số chất như: các bon mô nô xít (CO), hắc ín (nhựa thuốc lá), benzen, foc man đê hít (formaldehyde HCHO), a mô ni ắc (amoniac NH3)… Chính những chất này trong khói thuốc lá mới gây hại cho sức khỏe, gây bệnh tim mạch, gây ung thư, gây bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD)…
Việc bỏ thuốc lá rất khó, rất ít người bỏ thuốc lá thành công dù dùng đủ các biện pháp. Nhưng từ khi thuốc lá điện tử ra đời, mặc dù ít số liệu cho thấy số người hút thuốc giảm nhưng một điều rõ ràng mà ai cũng thấy đó là: doanh thu của các công ty thuốc lá giảm một cách nghiêm trọng. Năm 2012, tại Mỹ có đến 14 tỷ bao thuốc được bán; nhưng chỉ sau một năm, năm 2013, chỉ còn 13 tỷ bao được bán, giảm hẳn 1 tỷ bao. Số lượng thuốc lá, và doanh thu của các công ty thuốc lá giảm mạnh trong những năm gần đây do sự xuất hiện của thuốc lá điện tử.
Thuốc lá điện tử
Điểm khác biệt của thuốc lá điện tử đó là KHÔNG đốt cháy tinh dầu, mà chỉ hóa hơi. Khói mà chúng ta hít vào hay thở ra khi dùng thuốc lá điện tử không phải khói do đốt cháy mà là hóa hơi tinh dầu.
Dù với nhiều hình dáng hay cấu tạo khác nhau, nhưng nguyên tắc hoạt động chung của thuốc lá điện tử chỉ là làm nóng, từ đó hóa hơi tinh dầu từ dạng lỏng chuyển sang dạng khí. Do không có sự đốt cháy nên sẽ tạo ra ít các chất nguy hiểm hơn.
Chưa kể đến các nghiên cứu hay các kết luận khoa học, nhưng thuốc lá điện tử có nhiều ưu điểm mà gần như ai khi sử dụng cũng có thể nhận thấy.
Đầu tiên, thuốc lá điện tử không hoặc rất ít gây khó chịu với người xung quanh, do mùi dễ chịu hơn thuốc lá thông thường. Bản thân mình khi hút thuốc lá bị rất nhiều người kêu, kể cả sau khi hút xong có rửa tay, xúc miệng… mùi thuốc lá vẫn còn. Nhưng khi hút thuốc lá điện tử, kể cả trong phòng điều hòa hay cạnh những người không hút thuốc, gần như chẳng có ai kêu ca hay phản đối. Thuốc lá điện tử cũng không có đầu lọc, hay tàn thuốc gây mất vệ sinh.
Thêm nữa, những triệu chứng mà gần như người hút thuốc nào cũng gặp như: nhức đầu, ho có đờm, đen răng… đều giảm hẳn khi ngừng hay giảm thuốc lá truyền thống.