Hiện tượng mưa đá là một hiện tượng thú vị của tự nhiên nhưng lại gây rất nhiều thiệt hại tới hoa màu, tài sản của bà con nông dân. Vậy tại sao lại có hiện tượng mưa đá? Và dấu hiện nào để biết sắp có mưa đá xảy ra?
Hiện tượng mưa đá là gì?
Mưa đá là hiện tượng mưa dưới dạng hạt hay cục băng có nhiều hình dáng và kích thước khác nhau không cố đinh do đối lưu cực mạnh từ các đám mây dông gây ra. Kích thước của mỗi “hạt” mưa đá có thể từ 5 mm đến hàng chục cm (thế giới ghi nhận viên đá có kích thước lớn nhất có đường kính lên tới 20 cm, xảy ra trong trận mưa đá ở rơi gần Vivian, bang Nam Dakota, Mỹ). Tuy nhiên, thông thường kích cỡ chỉ khoảng một vài cm, có dạng hình cầu không cân đối. Những hạt mưa đá thường rơi xuống cùng với mưa rào. Mưa đá thường kết thúc rất nhanh chỉ trong vòng 5 -10 phút, lâu nhất cho cả một vệt mưa cũng chỉ 20 – 30 phút.
Mưa đá thường xảy ra ở những vùng núi hay khu vực giáp biển, giáp núi (bán sơn địa) còn ở đồng bằng hiện tượng mưa đá rất hiếm gặp. Tại Việt Nam, mưa đá xuất hiện thường xuyên và chủ yếu tại vùng núi phía bắc từ tháng 1 đến tháng 5 hàng, nhiều nhất là từ tháng 3 đến tháng 5, mà nguyên nhân chủ yếu là các đợt không khí lạnh cực mạnh tràn về nhanh.
Tại sao có mưa đá thường xảy ra trong khoảng thời gian giao thoa giữa mùa nóng và lạnh?
Mưa đá thường xảy ra tại thời điểm chuyển tiếp giữa mùa lạnh sang mùa nóng (tháng 4, 5 và 6) hoặc giữa mùa nóng sang mùa lạnh (tháng 9, 10 và 11), Mưa đá được hình thành khi các dòng không khí lên xuống mãnh liệt (hay còn gọi là đối lưu).
Vào mùa nóng ẩm, nắng gay gắt, hàm lượng hơi nước bên trong không khí rất cao. Khí quyển ở tầng thấp nhận được nhiều nhiệt năng sẽ nóng lên, tạo thành cột không khí dưới nóng trên lạnh. Lúc này khi dòng không khí phát sinh sự lên xuống mãnh liệt sẽ tạo ra những đám mây.
Khi các đám mây gần mặt đất được các luồng không khí bốc lên cao thì phần trên của đám mây thường ở nhiệt độ dưới -20 độ C, khiến cho rất nhiều hơi nước trong mây biến thành những tinh thể băng nhỏ. Nhưng tầng mây ở dưới thấp hơn, do nhiều nguyên nhân không thể ngưng kết thành băng, lại biến thành các giọt nước có độ lạnh dưới 0 độ C. Các luồng không khí không ngừng bốc lên cao sẽ đưa một khối lượng lớn các giọt nước lạnh này lên tầng trên của đám mây. Lúc này, chúng đông kết với các tinh thể băng ở tầng trên, khiển cho các tinh thể băng sau một thời gian tích tụ đủ lớn làm tăng trọng lượng và rơi xuống.
Khi rơi xuống tầng mây thấp hơn, mặt ngoài của băng lại được bao bọc thêm một lớp màng nước, đồng thời lại bị các luồng nước khi mạnh, khi yếu đang không ngừng bốc lên cao tác động vào. Đến lúc này, các luồng khí không thể giữ được các băng ở trên cao và những hạt băng này bị rơi xuống mặt đất và tạo gây ra những trận mưa đá.
Những dấu hiệu nhận biết trời sắp xảy ra mưa đá
Như đã nêu ở trên, mưa đá là các hạt băng (nước đá) trong suốt, hình thành trong các đám mây đối lưu (các đám mây dông mạnh). Do vậy, nhận biết dấu hiệu sắp có mưa đá cũng gần giống như cách nhận biết các trận mưa rào mạnh.
Trong trường hợp bạn không có thông tin hoặc không để ý tới dự báo thời tiết, bạn có thể dự đoán được chỗ bạn đang ở có mưa đá hay không thông qua một số dấu hiệu sau:
Nếu thấy trời nổi dông, gió, mây đen bao phủ bầu trời gần như kín tầm mắt, có dạng như bầu vú, rồi dông, gió nổi lên mạnh, tạo ra tiếng “ù ù, ầm ầm” liên tục thì bạn hãy cảnh giác. Nếu tiếp đó có lắc rắc vài hạt mưa rào và cảm thấy nhiệt độ không khí bị lạnh đi một cách nhanh chóng thì có thể mưa đá sẽ xảy ra. Tất nhiên, đây chỉ là những dấu hiệu chỉ ra khả năng có thể có mưa đá để cho bạn đề phòng vì trên thực tế, còn rất nhiều yếu tố khác tác động dẫn tới mưa đá. Vì vậy, cách tốt nhất là hãy chăm chỉ theo dõi dự báo thời tiết, đặc biệt trong những khoảng thời gian giao thoa giữa mùa nóng và lạnh.
Xem thêm:
5 hiện tượng thiên văn sắp xảy ra trong những tháng cuối năm 2021