Bài đồng dao gắn liền với thơ ấu của chúng ta “Chi chi chành chành” mang một ý nghĩa vô cùng sâu sắc mà ít ai biết đến. “Chi chi chành chành/ Cái đanh thổi lửa…”. Đa số chúng ta đọc thuộc làu làu nhưng chỉ nghĩ đơn giản đây là bài hát vui cho trẻ thơ mà không nhiều người biết được ý nghĩa thực sự của nó. Đằng sau những câu đồng dao ấy là những câu chuyện lịch sử của dân tộc.
Ý nghĩa bài đồng dao “Chi chi chành chành”
Phiên bản có lẽ nhiều người từng nghe nhất là “Chi chi chành chành/ Trái chanh (cái đanh) thổi lửa/ Con ngựa chết trương/ Ma vương ngũ đế/ Bác dế đi tìm/ Ù à ù ập…
Thế nhưng, phiên bản này rất khác so với phiên bản gốc. Trong sách Kinh Thi Việt Nam của nhà văn Trương Tửu có giải thích, bài vè này được ghi lại trong giai đoạn lịch sử những năm 1856 – 1888 khi đất nước rơi vào cảnh loạn lạc, bị giặc Pháp xâm lược, triều đình rối loạn. Và bài đồng dao gốc phải là “Chu tri rành rành/ Cái đanh nổ lửa/ Con ngựa đứt cương/ Ba vương tập đế/ Cấp kế đi tìm/ Hú tim bắt ập”.
Ý nghĩa của từng câu trong bài đều mang một câu chuyện lịch sử mà ít ai biết đến:
- Chu tri rành rành có nghĩa là bố cáo cho mọi người đều biết.
- Cái đanh nổ lửa nói về tiếng súng của quân đội Pháp bắn vào Đà Nẵng.
- Con ngựa đứt cương chỉ việc băng hà của vua Tự Đức vào năm 1883 và sự rối loạn của triều đình Huế lúc bấy giờ.
- Ba vương tập đế nói về việc trong vòng chưa đầy 1 năm từ tháng 9/1884 sau khi vua Tự Đức mất, đã có liên tiếp 3 vị vua thay nhau lên ngôi là Hiệp Hòa, Kiến Phúc và Hàm Nghi.
- Cấp kế đi tìm nói về việc Tôn Thất Thuyết vì bị Thống Chế De Coursy xử ép nên đêm 22/5/1885 liều đánh úp dinh Khâm Sứ và đồn Mang Cá ở Huế. Việc thất bại, Thuyết đem vua đi trốn rồi truyền hịch Cần Vương đi khắp nơi. Quân Pháp một mặt lo dẹp loạn, một mặt cấp tốc cho người đi tìm vua Hàm Nghi để làm yên lòng dân.
- Hú tim bắt ập chỉ vào việc tên Trương Quang Ngọc làm phản, cùng với suất đội hầu cận vua Hàm Nghi là Nguyễn Đình Tình, nửa đêm 26/9/1888 cùng 20 thủ hạ xông vào chỗ vua tạm trú ở làng Tả Bảo, huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình, bắt vua trong lúc đang ngủ.
“Chi chi chành chành” không đơn giản chỉ là một bài đồng dao vui, mà còn chứa đựng cả câu chuyện lịch sử của dân tộc. Hi vọng với chia sẻ trên, bạn đọc ngày nay sẽ hiểu hơn về lịch sử, về dân tộc và bài học sâu sắc được cha ông gửi gắm qua những câu ca dao, dân ca, đồng dao, vè…
Xem thêm:
Vợ cầm dao đâm chồng vì chụp ảnh với gái lạ. Nhưng sự thật thì……….