Có thể bạn đã nghe đến Dopamine – Hormone của hạnh phúc. Tuy nhiên bạn có biết rằng Dopamine và thói quen có liên quan mật thiết với nhau?
Các thói quen định hình lối sống và cuộc sống của mỗi con người. Hãy cùng mình tìm hiểu xem liệu rằng chúng ta có thể làm gì để thay đổi thói quen vơi Dopamine qua bài viết này!
Mục Lục
Thói quen là gì?
Như bạn đã biết thì thói quen có cả xấu và tốt. Do đó, để hiểu rõ hơn thì mình xin định nghĩa thói quen là các hành vi chống lại sự thay đổi. Các thói quen được hình thành bị động trong cơ thể bởi các hành vi lặp đi lặp lại.
Ví dụ: Bạn đã quen phải chơi game mỗi ngày rồi tự dưng bạn được chơi game, hoặc quyết định không chơi nữa. Bạn sẽ có cảm giác khó chịu và ham muốn được chơi, đây chính là điều cơ thể phản ứng với hành động ngăn cản thói quen chơi game của bạn.
Dopamine là gì?
Như các bạn đã biết thì Dopamine là chất dẫn thần kinh và đóng vai trò quan trọng đối với hình thành cảm xúc hạnh phúc của con người.
Nhiều người vẫn nghĩ rằng Dopamin là chất hóa học cụ thể nhưng điều này thực sự không đúng lắm.
Dopamin liên quan đến các mạch thần kinh khác nhau và có nhiều loại tế bào thần kinh giải phóng dopamine trong trường hợp khác nhau và có ý nghĩa khác nhau.
Mối quan hệ giữa thói quen và Dopamine
Các nhà khoa học đã nghiên cứu và thấy rằng ở các bệnh nhân mắc chứng Parkinson có các tế bào giải phóng Dopamine đã bị thoái hóa. Hay những bệnh nhân mắc triệu chứng nghiện thì cũng có sự giải phóng quá mức Dopamine.
Không phải ngẫu nhiên mà cả 2 chứng bệnh này đều liên quan đến Dopamine như vậy. Và theo một cách nào đó chúng ta có thể thấy rằng có một mối quan hệ ràng buộc giữa Dopamine và thói quen.
Dopamine cũng giống như các chất sinh học trong cơ thể chúng ta, đều có tính chất hai pha. Sau đây sẽ là hình ảnh minh họa cho lượng dopamine và thói quen theo thời gian:
Nếu bạn quan sát sẽ thấy lượng Dopamine trong quá trình thói quen giống như một chiếc bát úp ngược. Nó tăng lên dần, giữ nguyên và sau đó giảm dần.
Ví dụ thực tế
Để phân tích rõ hơn hãy đi vào ví dụ thực tế đối với mình để xem cách lượng Dopamine thay đổi như thế nào.
VD: Bạn thấy bản thân mình sau tết đã tăng cân và quyết định thực hiện chế độ tập thể dục để giảm cân. Sự khởi đầu mới mẻ và thích thú sau những giờ tập sẽ giải phóng một lượng lớn Dopamine để não bộ nhận thấy hành động này được khuyến khích.
Tuy nhiên theo thời gian các bài tập không thay đổi sẽ không giải phóng thêm Dopamin nữa và sự hứng thú giảm dần. Lượng Dopamin sẽ giữ nguyên và thêm vài tuần nữa lượng Dopamine sẽ giảm dần xuống khiến bạn thật sự chán nản khi tập thể dục.
Đây là lý do mà nhiều người hay đi tập gym và chạy bộ chỉ duy trì thói quen được từ 2 tuần đến 1 tháng đầu tiên.
Tuy nhiên các hành vi như chơi game, xem phim, ăn uống,… lại nhận được sự hứng thú theo thời gian dài mà không bị mất? Khi xem phim hay chơi game bạn luôn nhận được sự mới mẻ và hứng thú.
Đặc biệt khi chơi game bạn luôn được trải nghiệm cảm giác mới lạ và những phần thưởng khi thắng cuộc. Điều này khiến tế bào giải phóng Dopamine liên tục và khiến bạn không bị mất hứng thú.
Cách chống lại sự giảm Dopamine
Để chống lại sự suy giảm Dopamin bạn cần có thay đổi các hành động kích thích. Đây là cách mà các công ty truyền thông xã hội thu hút người dùng nhấp chuột vào các bài viết, tin tức, sản phẩm, video quảng cáo,…
Họ thường áp dụng việc đem lại các phần thưởng ngẫu nhiên để đem đến cho người dùng sự kích thích mới mẻ liên tục. Phần thưởng ở đây không phải là cái khiến lượng Dopamine tăng cao mà là sự chờ đợi để nhận phần thưởng mới làm điều đó.
Bạn có thấy Shopee, tiki hay lazada thường có đợt săn sale giờ vàng không? Sự háo hức và đợi chờ để đến giờ vào nhận thưởng mang lại sự vui vẻ và hưng phấn cho bạn ngay cả khi bạn không thực sự cần mua gì đó!
Dưới đây là 3 cách để tăng Dopamine để hình thành và duy trì thói quen:
Cách 1: Sự mới lạ
Hãy biến các thói quen lặp lại như tập thể dục trở nên mới lạ bởi việc đặt ra các mục tiêu tăng dần hoặc thay đổi độ khó của các bài tập.
Cách 2: Tính ngẫu nhiên
Tạo ra tính ngẫu nhiên cho khách hàng hoặc chính bản thân bạn để tăng dopamine và sự háo hức. Chẳng hạn hãy tạo ra nhiều danh sách bài tập thể dụng rồi cho vào một chiếc lọ. Mỗi ngày hãy lựa chọn ngẫu nhiên một bài tập để khiến não bạn phải đoán và sát xuất Dopamine.
Cách 3: Các phần thưởng
Đừng nghĩ các hành vi tự thưởng cho bản thân là điều gì đó thật không bình thường. Hãy dành cho mình những lời khen hoặc phần thưởng khi thực hiện xong các công việc thói quen.
Nhưng hãy lựa chọn các phần thường phù hợp với mục tiêu của thói quen. Đừng có vì muốn giảm cân mà tự thưởng bản thân một bữa thật ngon và nhiều dầu mỡ.
Nhiều người hay đăng tải các hình ảnh quá trình tập luyện thể dục của mình lên chính vì sự ham muốn nhận được những lời khen và nhận xét về sự cố gắng từ những người khác.
Lời kết:
Dopamine không chỉ đơn giản là hormone của sự hạnh phúc. Đừng để sự hạnh phúc của bạn trở nên bị động do phụ thuộc vào các thói quen.
Hãy xây dựng các thói quen tốt để bản thân mình tự cảm thấy hạnh phúc. Mong rằng qua bài viết này sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn về thói quen và dopamine, cũng như cách để kiểm soát cơ thể của chính bản thân mình.
Xem thêm các bài viết liên quan:
Dopamine là gì? Cơ thể con người sinh ra Dopamine như thế nào?