Trong thế giới tự nhiên vô cùng phong phú và đa dạng, loài ong nổi tiếng không chỉ vì khả năng quan trọng của chúng trong việc thụ phấn và sản xuất mật ong, mà còn bởi những sự thật thú vị và đặc biệt ít người biết đến. Hãy cùng khám phá về những điều bí ẩn đặc trưng của loài ong có thể bạn chưa biết trong bài viết dưới đây nhé!
Mục Lục
Ong có rất nhiều hình dáng và kích thước đa dạng
Ong là những sinh vật kỳ diệu, có nhiều loài khác nhau trên thế giới. Chúng không chỉ có hình dáng, kích thước, màu sắc và tính cách khác nhau, mà còn có những cách sống và làm việc độc đáo. Dưới đây là một số loài ong thường bắt gặp tại Việt Nam:
- Ong mật (Apis mellifera) là loài ong quen thuộc nhất với con người, vì chúng sản xuất ra mật ong ngon và bổ dưỡng. Ong mật có thân hình trung bình, màu vàng và đen xen kẽ, và sống thành một tổ duy nhất. Trong tổ, có một nữ hoàng ong là trung tâm của cộng đồng, có nhiệm vụ sinh sản. Các con ong khác làm nhiều công việc khác nhau, như thu thập mật hoa, bảo vệ tổ, chăm sóc ấu trùng, và giao tiếp với nhau bằng cách lắc lư.
- Ong bầu (Bombus spp.) là loài ong to và béo hơn so với ong mật. Chúng cũng sống thành tổ và hoạt động tập thể, nhưng tổ của chúng thường nhỏ hơn và chỉ tồn tại trong một mùa. Ong bầu có nhiều loài khác nhau, một số có màu sắc rực rỡ như đỏ, cam, xanh lá cây hoặc trắng. Chúng có khả năng cảm nhận tín hiệu màu từ các bông hoa để tìm kiếm nguồn thức ăn phù hợp.
- Ong vò vẽ: Ong vò vẽ hay còn được gọi là ong bò sát là một loài ong đặc biệt, có hình dáng và màu sắc giống như một bông hoa. Ong vò vẽ có kích thước khác nhau ở các nơi khác nhau, nhưng chúng thường không quá lớn so với các loài ong khác. Bạn có thể đoán được kích thước của chúng không? Thân hình của chúng chỉ dài từ 15 đến 20 mm, còn sải cánh của chúng chỉ từ 20 đến 30 mm.
- Ong ruồi: Chắc hẳn bạn đã từng nhìn thấy những con ong có màu sắc và hình dáng đặc biệt, giống như những bông hoa bay. Đó là ong ruồi (syrphid hoặc hoverfly), một loài ong giả thuộc họ Syrphidae.
Ong ruồi có kích thước khác nhau ở các nơi khác nhau, nhưng chúng thường không quá lớn so với các loài ong khác. Bạn có thể đoán được kích thước của chúng không? Thân hình của chúng chỉ dài từ vài milimet đến khoảng 2 cm. Một số loài lớn hơn có thể đạt đến 3 cm hoặc hơn.
Ong ruồi thường có hình dáng giống với ong thật, với cơ thể chia thành đầu, ngực và bụng. Tuy nhiên, chúng được gọi là “ruồi” do chúng có mắt lớn và phức tạp giống như ruồi. Mắt của ong ruồi thường rất lớn và có khả năng quan sát tốt. Chúng có thể nhìn thấy các chi tiết nhỏ và phản ứng nhanh với các sự kiện xung quanh.
Ong ruồi có sự đa dạng về màu sắc và vẻ ngoại hình. Màu lông của chúng có thể là đen, nâu, vàng, hoặc có các sọc và mảng màu sắc khác nhau. Một số loài có họa tiết và màu sắc giống với loài ong thật hoặc ruồi, điều này là một dạng của màn bảo vệ chống lại kẻ săn mồi. Chúng giả vờ là loài ong hoặc ruồi nguy hiểm để tránh bị ăn thịt.
- Ong đất: là một nhóm ong hoang dã sống trong tổ đất tự tạo. Kích thước của các loài ong đất có sự biến đổi lớn tùy thuộc vào loài cụ thể và giống như ong hoang dã khác. Tổng thể, chúng thường có kích thước từ 3 đến 15 mm. Ong đực thường nhỏ hơn so với ong cái, và kích thước có thể thay đổi tùy theo môi trường sống và loài.
Hình dáng: Loài ong đất có hình dáng chung giống với ong hoang dã, với ba phần cơ thể chính: đầu, ngực và bụng. Đầu của ong đất thường có mắt lớn và phức tạp để phát hiện hoa và định hướng. Ngoài ra, chúng có miệng để hút nectar từ hoa và ăn thức ăn. Ngực chứa hai cánh và ba đôi chân của ong. Cánh của ong đất thường mạnh mẽ và có khả năng bay linh hoạt để tìm kiếm thức ăn và tiếp cận hoa. Bụng của ong đất thường dẹp và dài, có thể chứa nhiều thức ăn và phôi thai. Bụng cũng có nhiều vết màu sắc khác nhau, tùy thuộc vào loài và giống.
Loài ong có tuổi thọ dài, ngắn khác nhau
Mỗi loài ong có một cuộc sống riêng, và tuổi thọ của chúng cũng không giống nhau. Tuổi thọ của một con ong phụ thuộc vào nhiều yếu tố, như loài, giới tính, vai trò trong tổ và môi trường sống.
- Ong ruồi (Apis mellifera) là loài ong quen thuộc nhất với con người, vì chúng sản xuất ra mật ong ngon và bổ dưỡng. Ong ruồi là loài ong có tuổi thọ tương đối dài. Ong chúa, hay ong mẹ có thể sống từ vài năm đến nhiều năm tùy vào loại cụ thể. Trong khi đó, ong công và ong thợ thường có tuổi thọ ngắn hơn, chỉ sống từ vài tuần đến vài tháng.
- Ong đất (Anthophila) thường không sống thành tổ duy nhất mà xây tổ riêng biệt. Chúng được biết đến với việc sử dụng các vật liệu như lá, thức ăn và bùn để xây tổ. Tuổi thọ của ong đất cũng thay đổi theo loài và giới tính. Một số loài ong đất có tuổi thọ chỉ trong vài tuần, trong khi loài khác có thể sống đến vài tháng.
- Ong mật (Meliponini) là một nhóm ong không có chúa và thường sống trong tổ đất hoặc cây. Chúng cũng sản xuất ra mật ong, nhưng ít ngọt hơn so với ong ruồi. Tuổi thọ của các loài ong mật khác nhau, nhưng nhiều loài có tuổi thọ ngắn, từ vài tháng đến vài năm.
Quá trình sản xuất mật của ong mật
Mật ong là một sản phẩm tự nhiên, ngon và bổ dưỡng, được tạo ra bởi các loài ong mật. Nhưng bạn có biết ong mật làm ra mật ong như thế nào không? Đó là một quá trình phức tạp và kỳ diệu, bao gồm nhiều bước khác nhau:
Thu thập mật ong: Ong mật là những sinh vật hoa cánh hoa, có nhiệm vụ đi tìm và thu thập nectar từ hoa và cây cỏ. Nectar là một loại chất lỏng ngọt ngon chứa đường, nước và các chất dinh dưỡng. Ong mật sử dụng lưỡi và miệng để hút nectar từ hoa. Khi họ bay từ hoa này sang hoa khác, họ cũng thu thập phấn hoa, giúp thụ phấn cho cây hoa trong quá trình này.
Lưu trữ nectar: Ong mật mang nectar về tổ và lưu trữ nó trong các ổ mật hoặc tổ đất. Các ổ mật thường được xây dựng bằng sáp và bao gồm nhiều ổ nhỏ, mỗi ổ chứa nectar.
Biến đổi nectar thành mật: Quá trình quan trọng nhất trong sản xuất mật là biến đổi nectar thành mật ong. Ong mật thực hiện điều này bằng cách:
Sắp xếp nectar: Ong mật đặt nectar trong các ô của ổ mật và tiếp tục thu thập nectar mới. Họ lặp lại quá trình này nhiều lần để làm cho nước trong nectar bốc hơi và nồng độ đường tăng lên.
Phân trắng: Ong mật cũng thường tiết ra một loại enzym gọi là “phân trắng” vào nectar. Enzym này giúp phân giải phần nào của đường trong nectar thành glucose và fructose, làm cho nectar trở thành mật ong ngọt ngon.
Sấy khô: Ong mật sử dụng các cánh để quạt để gió vào tổ, giúp nước trong mật bay hơi đi, để lại mật ong nguyên chất và cô đặc hơn.
Lưu trữ mật: Mật ong sau khi được sản xuất được lưu trữ trong ổ mật hoặc các ổ riêng biệt trong tổ. Ong mật sử dụng mật ong làm thức ăn cho larva, ong trưởng thành và để sử dụng trong thời gian khan hiếm hoặc trong thời kỳ lạnh.
Bảo vệ mật: Ong mật thường bảo vệ tổ và mật ong khỏi kẻ thù bằng cách xây dựng các cửa ốp để bảo vệ.
Ong sống và làm việc theo nhóm, theo đàn
Ong sống theo bầy đàn, xây dựng tạo nên 1 tổ ong. Mỗi con ong đều mang một nhiệm khác nhau, hỗ trợ nhau để bảo vệ sự sống của cả tổ:
Ong chúa là con ong quan trọng nhất trong tổ, vì nó là người mẹ của tất cả các con ong khác. Nó có trách nhiệm sinh ra những quả trứng để tạo ra các con ong công và ong thợ. Nó cũng tạo ra những chất hóa học đặc biệt để giữ cho các con ong khác luôn ở bên cạnh nó và làm việc hiệu quả.
Ong công là những con ong nam, và nhiệm vụ của chúng là đi tìm thức ăn cho tổ. Chúng bay ra ngoài và thu thập những loại thức ăn ngon lành như mật ong, nước hoa quả, và bột hoa. Trong khi thu thập thức ăn, chúng cũng giúp cho các loài hoa được thụ phấn và sinh sôi.
Ong thợ là những con ong cái, nhưng chúng không thể sinh con được. Thay vào đó, chúng chăm sóc cho những quả trứng và ấu trùng của ong chúa, xây dựng và sửa chữa tổ, và giữ cho tổ luôn sạch sẽ và gọn gàng.
Ong lính là một dạng đặc biệt của ong thợ, và nhiệm vụ của chúng là bảo vệ tổ khỏi những kẻ thù nguy hiểm, như côn trùng hay động vật lớn hơn. Chúng có những chiếc lưỡi sắc bén để chống trả những kẻ xâm lược.
Quá trình thụ phấn của ong
Hoa không chỉ đẹp mà còn có thể sinh sôi nhờ vào sự giúp đỡ của những chú ong nhỏ bé. Ong giúp cho hoa được trao đổi hạt phấn hoa và tạo ra trái và hạt:
- Ong công và ong thợ cái là những con ong chuyên đi tìm thức ăn cho tổ. Chúng bay từ hoa này sang hoa khác để hái nectar và phấn hoa. Nectar là nước ngọt có đường, còn phấn hoa là bột mịn có hạt phấn hoa.
- Khi ong đến gần một bông hoa, chúng sẽ liếm nectar và lấy phấn hoa bằng lưỡi và cơ thể. Phấn hoa sẽ dính trên lông và chân của ong. Khi ong bay sang một bông hoa khác, phấn hoa sẽ rơi xuống bộ phận hoa cái của bông hoa mới.
- Khi ong giao hạt phấn hoa cho bộ phận hoa cái, chúng đã thụ phấn cho hoa. Đây là quá trình kết hôn giữa hai bộ phận hoa đực và cái, giúp cho cây hoa có khả năng ra trái và hạt.
- Ong không chỉ giao phấn cho một bông hoa, mà còn bay khắp nơi để thụ phấn cho nhiều bông hoa khác. Đây là cách giúp cho nhiều bông hoa khác kết trái hơn
- Sau khi hoa kết trái, trái và hạt này sẽ rơi xuống đất và mọc thành cây mới, giúp cho cây hoa tái sinh.
Cách tấn công của ong để bảo vệ chính mình và tổ của chúng
có nhiều cách để bảo vệ mình và tổ trước những kẻ thù. Cách ong tấn công và tự vệ phụ thuộc vào loại ong, nơi chúng sống, và mức độ nguy hiểm. Dưới đây là một số cách mà ong có thể tấn công khi bị kích động hoặc khi tổ bị đe dọa:
- Ong cắn và chích: Ong có một cái kim chích ở phần đuôi, và chúng dùng nó để cắn và chích kẻ thù. Ong mật và ong ruồi là những loại ong hay cắn và chích khi bị quấy rầy. Kim chích của ong có chứa chất độc, khiến kẻ thù bị đau và sưng.
- Ong phun mật: Một số loại ong, như ong mật và ong bắp cày, có thể phun mật từ miệng ra để trấn áp kẻ xâm nhập. Mật ong có nhiều thành phần hóa học, có thể làm kẻ xâm nhập bị cay mắt và khó chịu.
- Ong bao vây và đánh đuổi: Ong thường hành động theo nhóm để bảo vệ tổ. Chúng có thể bay quanh kẻ xâm nhập hoặc tấn công liên tiếp để làm cho kẻ xâm nhập sợ hãi và bỏ chạy.
- Ong dùng lưỡi cắt: Một số loại ong, như ong lính, có một cái lưỡi sắc ở miệng. Chúng dùng lưỡi này để cắt hoặc chích kẻ thù khi chiến đấu.
- Ong dội mật ong: Khi tổ bị xâm phạm, ong mật có thể dội mật ong lên kẻ xâm nhập để làm cho kẻ xâm nhập khó di chuyển hoặc tìm lối thoát.
Kết luận:
Như vậy, loài ong không chỉ đơn thuần là một phần trong hệ sinh thái, mà còn là một tác nhân quan trọng đóng vai trò không thể thiếu trong sự phát triển của thiên nhiên và đời sống con người. Hy vọng rằng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về sự phong phú và đa dạng của các loài ong trong cuộc sống trên Trái Đất.
Xem thêm:
1 tuổi người bằng mấy tuổi chó? Cách tính tuổi chó nhanh, chuẩn nhất